به دليل فرآوري قديمی
سنگ هاي قيمتي ايران با هزار برابر ارزش افزوده وارد كشور مي شود
طبق آمارهاي ارائه شده بازار تجارت جهاني سنگ هاي قيمتي حدود ٦٠٠ ميليارد دلار برآورد شده است.
گرچه ايران از لحاظ برخورداري از منابع غني و سابقه تاريخي مي تواند سهم قابل توجهي در اين بازار داشته باشد، به دليل فرآوري سنتي و قديمي و حمايت نكردن دولت از توليدكنندگان، اين صنعت پربازده در كشورمان به حاشيه رانده شده است و بسياري از توليدكنندگان اين عرصه را رها كرده و بازارهاي مصرف داخلي را به توليدكنندگان خارجي سپرده اند.
در اين گزارش به بررسي مجموعه عللي كه مي تواند موجب رونق بيشتر اين صنعت پربازده شود، پرداخته ايم.
بي اطلاعي دست اندركاران
بسياري از كارشناسان و صاحب نظران بي اطلاعي و ناآگاهي مسئولان و سرمايه گذاران را علت عمده رشد نيافتن صنعت فرآوري سنگ هاي قيمتي مي دانند.
يك كارشناس معدن در اين باره مي گويد: بسياري از كشورها همانند تركيه و چين با تراش ساده و فرآوري اندك سنگ هاي قيمتي به درآمدهاي بسيار بالايي دست پيدا مي كنند. در حالي كه فرآوري و تراش اين سنگ ها كار چندان دشواري نيست.
مهندس نصيري مي گويد: هم اكنون هر تن سنگ توليد شده در كشورمان با قيمت حدود ٢٥٠ هزار تومان در بازارهاي بين المللي فروخته مي شود ولي همين سنگ ها پس از فرآوري و تراش به قيمت هر كيلوگرم ٢٥٠ هزار تومان به ما فروخته مي شود كه اين امر نشانگر سود هزار برابري اين صنعت است.وي مي افزايد: در حال حاضر سنگ هاي قيمتي فرآوري شده كه عمدتا از چين، تركيه و برزيل وارد كشورمان مي شود، به وفور در بازارهاي زيورآلات كشورمان مشاهده مي شود و سوالي كه بايد مطرح كرد اين است كه چرا اين سود نبايد نصيب خودمان شود؟
اين كارشناس معتقد است آگاهي لازم براي رونق اين صنعت در كشور وجود ندارد و بسياري از كارشناسان و سرمايه گذاران هنوز نمي دانند كه چه سود سرشاري در فرآوري سنگ هاي قيمتي وجود دارد و از طرفي در اين باره حاضر به خطر كردن نيستند. اما خوشبختانه دولت هم اكنون به اين نتيجه رسيده و قرار است حمايت هاي بيشتري از اين صنعت سودآور شود.
همچنين يك كارشناس سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي نيز با اشاره به ظرفيت هاي بالقوه ايران در زمينه توليد و صادرات سنگ هاي قيمتي مي گويد: ايران از نظر برخورداري از منابع و معادن سنگ هاي نيمه قيمتي و قيمتي در رده كشورهاي ثروتمند جهان است اما به دليل سرمايه گذاري اندك و بي اطلاعي سرمايه گذاران، استفاده چنداني از منابع و معادن شناسايي شده نمي شود.
كافي مي افزايد: كشور ما در زمينه توليد طلا و جواهر با توجه به كشفيات باستان شناسي از قدمت ديرينه اي برخوردار است اما متاسفانه در حال حاضر به دليل بي اطلاعي سرمايه گذاران و فراهم نبودن بسترهاي سرمايه گذاري، توليدكنندگان داخلي به تدريج كناره گرفته اند و توليدكنندگان خارجي به سرعت در حال تصاحب بازارهاي كشورمان مي باشند.وي همچنين مي گويد: به دليل نامناسب بودن شرايط سرمايه گذاري، برخي توليدكنندگان ايراني كار فرآوري توليدات خود را به كشورهايي نظير امارات، تايلند و تركيه منتقل مي كنند.
نقش ضعيف دولت
برخي صاحب نظران معتقدند از آن جا كه تجارت و فرآوري سنگ هاي قيمتي سوددهي بالايي دارد، دولت بايد نقش موثر و بيشتري در حمايت از اين صنعت ايفا كند. در حالي كه نقش حمايتي دولت در حال حاضر، كم رنگ است.پورابراهيم مي گويد: نهادهاي دولتي در زمينه فرآوري سنگ هاي قيمتي همكاري خوبي با توليدكنندگان ندارند، زيرا كارشناسان دولتي هيچ اطلاعي در اين زمينه ندارند و به دليل بي اطلاعي مسئولان، اگر هم نهادهاي دولتي وارد اين عرصه شوند، قيمت ها بالاتر مي رود.
وي مي افزايد: هيچ كارشناس دولتي نمي تواند به طور دقيق قيمت سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي را ارزيابي كند ولي بسياري از كساني كه اين توانايي را دارند، در بدنه دولت جايي ندارند.اين صاحب نظر همچنين مي گويد: با توجه به پيشينه تاريخي كشور ما در صنايع هنري و به خصوص فرآوري سنگ هاي قيمتي، اگر حمايت هاي دولتي از اين صنعت وجود داشته باشد، درآمد بسيار زيادي را كسب خواهيم كرد.
فناوري موجود نيست
برخي كارشناسان و دست اندركاران فرآوري سنگ معتقدند كه مشكل عمده فرآوري سنگ هاي قيمتي در كشور به كمبود دستگاه هاي مناسب و برخوردار از فناوري روز جهان برمي گردد.يك سازنده و واردكننده دستگاه هاي طلاسازي در اين باره مي گويد: از آن جا كه هنوز صنعت فرآوري سنگ در كشور به جايگاه حقيقي خود دست نيافته است، بسياري از توليدكنندگان داخلي، فرآوري سنگ را در كشورهاي ديگر انجام مي دهند.صالحي مي افزايد: چندي پيش كه براي حضور در نمايشگاه بين المللي طلا و جواهر به ايتاليا رفته بودم، با دو توليدكننده خارجي سنگ هاي قيمتي آشنا شدم كه سنگ هاي قيمتي را از مشهد به آمريكا مي برند و پس از تراش به سراسر جهان صادر مي كنند.وي مي افزايد: متاسفانه سرمايه گذاران و مسئولان هنوز متوجه اهميت فرآوري سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي نشده اند و با اين كه معادن زيادي در ايران وجود دارد، هنوز اين صنعت ارزشمند جايگاه مناسبي در كشورمان ندارد.همچنين پورابراهيم كارشناس سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي نيز مي گويد: هرچند دستگاه هاي مناسب براي فرآوري سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي در كشور ما وجود ندارد، بايد توجه داشت كه حتي اگر اين دستگاه ها وارد كشورشوند، كارگران ايراني حاضر نيستند به علت شرايط كاري سخت و دستمزد اندك، با اين دستگاه ها كار كنند.
فرآوري سنتي سنگ ها
دكتر ايران نژاد رئيس دانشكده معدن دانشگاه اميركبير به فرآوري سنتي سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي اشاره مي كند و مي گويد: متاسفانه كارشناسان از آمارهاي رسمي سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي آگاهي ندارند.
فرآوري سنگ هاي قيمتي در كشور در سطح كم و به صورت انفرادي و سنتي انجام مي شود و كارخانه هاي فرآوري سنگ قيمتي به معني تجاري و پيشرفته آن در كشورمان وجود ندارد.وي مي افزايد: برخي سنگ هاي قيمتي كشورمان نظير فيروزه، ياقوت و زمرد، مرغوبيت بسيار بالايي دارد و اگر سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي به شكل مناسبي فرآوري شوند مي توانيم به ارزش افزوده بسيار بالايي دست پيدا كنيم.ايران نژاد مي افزايد: بحث فرآوري سنگ در كشور، مورد توجه جدي واقع نشده است، دولت و نهادهاي ذي ربط نيز حمايت موثري از اين صنعت نمي كنند، در حالي كه به گفته كارشناسان بعضي سنگ ها پس از فرآوري تا ٣٠ هزار برابر ارزش مي يابند.وي همچنين مي افزايد: بسياري از اقدامات مربوط به فرآوري سنگ در كشور به صورت سنتي و انفرادي است و آمار دقيقي از فعالان اين صنعت ارزشمند در دست نيست.
مشكلات و حواشي صنعت فرآوري
گفته هاي صاحب نظران و دست اندركاران گوياي اين واقعيت است كه صنعت فرآوري سنگ در كشورمان مورد بي توجهي است.
مسئول توسعه خوشه صنعتي جواهرات در مشهد به مشكلات فرآوري سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي اشاره مي كند و مي گويد: اقدامات مناسبي را براي شناسايي معادن سنگ هاي قيمتي در كشور انجام نداده ايم و هنوز از ظرفيت هاي خود در اين زمينه آگاهي نداريم.
از سوي ديگر ناهماهنگي ميان نهادهاي مختلف نيز مانع از اكتشاف و شناسايي معادن سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي مي شود.
پيش بين مي افزايد: به عنوان مثال نمي توانيم از يكي از معادن اطراف مشهد كه كيفيت آكوامارين آن در حد جواهر است، بهره برداري كنيم زيرا محيط زيست اعلام كرده كه حق استفاده را از مواد منفجره براي بهره برداري از معدن نداريم.
وي يادآور مي شود با توجه به اين كه روند توسعه و اكتشاف معادن به درستي صورت نمي گيرد، وزارت خانه ها و نهادهاي مختلف بايد با يكديگر همكاري و با يكدلي اين مشكلات را برطرف كنند و با انعطاف بيشتري با اين مشكلات روبه رو شوند.
وي مي افزايد: فرآوري سنگ هاي قيمتي به هيچ عنوان قابل مقايسه بافرآوري طلا نيست وارزش افزوده بسيار بالايي در مقايسه با فرآوري طلا دارد اما متاسفانه ما از دست يابي به اين ارزش افزوده بالا غافليم.
وي به نقش مهم مشهد در فرآوري اين سنگ ها اشاره مي كند و مي گويد: مشهد به لحاظ جايگاه تاريخي و آماري، بيشترين درصد و واحدهاي طلاسازي و تراش سنگ هاي قيمتي و جواهرات را در سطح كشور به خود اختصاص داده است و براساس آمارهاي موجود، بخش عمده واحدهاي طلا و جواهرسازي و فروش و نيز تراش سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي كشور در مشهد واقع شده است.وي به حمايت هاي چند سال اخير دولت اشاره مي كند و مي گويد: طي چند سال اخير، دولت حمايت هاي قابل توجهي را از صنعت پرسود فرآوري سنگ هاي قيمتي كرده است كه در صورت ادامه اين حمايت ها مي توان به آينده فرآوري سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي در كشور اميدوار بود.
پيش بين همچنين به اجراي پروژه اي تحت عنوان اكتشافات سراسري سنگ هاي قيمتي در سازمان زمين شناسي اشاره مي كند و مي گويد: اميدواريم با اجراي اين پروژه معادن غني بيشتري از سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي مثل عقيق، فيروزه، گارنت، انواع كوارتز، زئوليت و... در كشور شناسايي شود.
وي همچنين مي گويد: همان گونه كه اقتصاد كشور ما به نفت وابسته است، اقتصاد كشوري مثل تايلند نيز به فرآوري سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي وابسته است و چنان چه مسئولان به اين بخش توجه كنند، سود بسيار سرشاري نصيب ما خواهد شد.
پاسخ وزارت صنايع
براي روشن شدن بيشتر زواياي صنعت فرآوري سنگ هاي قيمتي، نمابري نيز به وزارت صنايع ارسال مي كنيم و پس از پي گيري فراوان، اطلاعات جالب توجهي از معاونت امور معادن و صنايع معدني به دست ما مي رسد.
معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنايع اعلام مي كند: براساس گزارش نشريه Mining انگليس، ارزش توليد و تجارت جهاني سنگ هاي قيمتي در سال هاي گذشته به بيش از ٦٠٠ ميليارد دلار رسيده است كه از اين رقم نزديك به ١٠ ميليارد دلار به رژيم اشغالگر قدس (كه واردكننده سنگ هاي قيمتي خام است)، ٢٠ ميليارد دلار به كشور تايلند و ١٨ ميليارد دلار به كشور هند اختصاص دارد. به گزارش شوراي بين المللي طلا در سال ٢٠٠٥، حجم مبادلات صنعت طلا در جهان بيش از ٣٢٠ ميليارد دلار و تجارت جواهرات بيش از ٦٠٠ ميليارد دلار بوده است. بزرگ ترين صادركننده سنگ هاي قيمتي در جهان، ٣ كشور آسيايي هنگ كنگ، تايلند و هند مي باشند.اين معاونت متذكر مي شود: با وجود قدمت اين صنعت در كشورمان، متاسفانه فرآوري سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي جايگاه مناسبي ندارد و هرسال مقدار قابل توجهي از سنگ هاي گران بها به صورت قاچاق وارد كشور مي شود كه آمار رسمي در اين زمينه نيز موجود نيست.همچنين معاونت معدني وزارت صنايع يادآور مي شود: در ايران معادن سنگ هاي گران بها مانند الماس، ياقوت و زمرد وجود ندارد، اما سنگ هاي نيمه قيمتي مانند فيروزه، عقيق، گارنت، كريزوكلا، اپيدوت، جاسپر و غيره اكتشاف شده و تعدادي از اين معادن داراي پروانه بهره برداري نيز مي باشند.وزارت صنايع همچنين به نكته قابل توجهي اشاره مي كند: متاسفانه صنعت فرآوري سنگ هاي قيمتي در ايران به صورت سنتي و بسيار ابتدايي مي باشد و به طراحي جواهرات، رنگ آميزي، بهينه سازي، تراش مدرن، تراش فانتزي، حكاكي و... هيچ گونه توجهي نمي شود كه سبب از بين رفتن اشتغال زايي در اين صنعت شده است.
در حال حاضر مهم ترين مركز تراش اين سنگ ها در كشور شهر مشهد است كه سنگ تراش هاي مشهد نيز از وسايل بسيار ساده و ابتدايي براي توليد نگين هاي محدب استفاده مي كنند و توليد نگين هاي چندوجهي دراين شهر رواج ندارد و از عهده سنگ تراشان آن خارج است. آمار رسمي در خصوص فرآوري سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي نيز در اين وزارت خانه موجود نيست.
در حالي كه صنعت فرآوري سنگ هاي قيمتي به ساده ترين شكل ممكن و با «چراغ خاموش» در حال حركت است، سايه حمايت دستگاه هاي دولتي چندان بر سر اين صنعت سودآور مشاهده نمي شود.
اميدواريم در سال هاي آينده با آگاهي بيشتر سرمايه گذاران و حمايت هاي موثر دولتي بتوانيم ما نيز سهم مهمي در صنعت و تجارت جهاني فرآوري سنگ هاي قيمتي داشته باشيم و از اثرات جانبي آن مثل اشتغال زايي و ارزش افزوده فراوان بهره مند شويم.
http://www.khorasannews.com/contents_details.aspx?9_16998_05_14682.XML
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر